1. Mai vàng 5 cánh
Mai vàng 5 cánh là cây mai đại diện cho đa số các loài mai, vì lúc nghe đề cập đến mai, thường ta nghĩ ngay đến cây mai vàng 5 cách cổ truyền này. Theo tục lệ, Tết đến, nhà nào cũng bác bỏ mai, với lòng mong ước được một năm đầy may mắn, vui tươi hạnh phúc
== > Nhận định về phôi mai vàng bến tre
Mai vàng 5 cánh còn chia ra:
+ Mai châu: Còn gọi nôm na là mai “trâu” vì hoa lớn và rất nhiều, mọc khắp nơi ở miền Nam, có nơi mọc thành rừng, cả núi như Mai Lĩnh, nhưng ko sai hoa bằng mai sẻ. Loại mai này có hoa 5 cánh màu vàng tươi rất đẹp, rất được ưa thích để bác trong dịp Tết nguyên đán.
+ Mai liễu: Là cây mai vàng 5 cánh thường, nhưng cành nhánh mềm mại, quằn quại, rũ xuống như vây liễu. Hoa nở đầy cành lất phất theo chiều gió, trông rất quyến rũ.
+ Mai chùm gởi: Là cây mai có thân cứng, ở đầu cành nổi lên những khối u to, giống như chùm gởi. Ở chung quành khối u, mọc chi chít đầy tược non, đầy nụ hoa, lúc nở thành một bó hoa lớn to trông thật đẹp. Có người còn gọi là “mai vương” vua các loài mai, hoặc mai “tỳ bà”, được trồng các vườn mai.
+ Mai thơm, Mai hương, Mai ngư: Cũng là cây mai 5 cánh thường, nhưng hoa có mùi thơm nhẹ nhõm, phảng phất lâng lâng, làm cho tâm hồn người thưởng thức càng thêm ham thích vui xuân! Mai thơm Huế rất quí, mắt nhặt, sai bông, cánh dày, lâu tàn. Đặc biệt là cây mai này có lá non màu xanh chứ chẳng hề là màu nâu đỏ hoặc hồng như các loài mai khác. Loại mai thơm ở Bến Tre cũng có. Tết vào vườn mai luôn luôn phảng phất có mùi hương thơm nhẹ.
+ Mai cánh nhọn: Mai cánh nhọn là cây mai vàng 5 cánh, có nụ hoa nhỏ và dài, nên nở ra cánh nhọn như hình ngôi sao. Do cánh hở, nên ko mấy đẹp, ít được ưa thích, nhưng cũng rất sai hoa.
+ Mai cánh tròn: Là cây mai vang 5 cánh to, tròn, kín, đẹp, rất dễ thương. Đa số đều thích cây mai này, có người còn quí hơn cây mai rộng rãi cánh, rộng rãi màu, nhất là người Trung Hoa, Tết đến sắm tìm loại mai này về chưng trong nhà.
+ Mai cánh dún: Đây là cây mai vàng 5 cánh to, đẹp, dún lại như có ren chung vòng vèo, xem rất lạ mắt, dược phổ biến người ưa thích trồng để chơi hoa. Cây này cũng sai hoa, Tết nở đầy cành phơ phất như đàn bướm vàng tung bay.
+ Mai rừng Cà Ná, Mai rừng Bình Châu: Đây là cây mai hoang dại, mọc tại khu rừng Cà Ná, Bình Châu, cũng thuộc họ mai, cây thân nhỏ èo uột, cành rất giòn, lá hình bầu dục, có răng cưa mịn, màu xanh bóng loáng, rờ thấy trót lọt chứ ko thấy nhám như lá mai thường. Hoa 5 cánh màu vàng nhạt, cuống hơi dài và có màu tím tím. Cây mai rừng này không mấy đẹp, nhưng cũng là cây mai lạ.
+ Mai Vĩnh Hảo: Cây mai này do ông Kha Linh Vũ (Qui Nhơn) giới thiệu, cũng là cây mai hoang dã mọc ở vùng núi Vĩnh Hảo. Gần Tết, người ta chặt đem về cắm ở bãi cát dưới đầu sông Dinh, huyện Phan Rang để bán. Đặc điểm cây mai này rất nặng, có thể gấp rưỡi mai thường khác, nên gọi là “mai đá”. Thân thật cứng, cành nhỏ, giòn, dễ gãy, lá nhỏ, khi non màu xanh, trong như giấy. Hoa lớn, cánh phẳng, trong khoảng 12 - 16 cánh màu vàng rất đẹp và lâu tàn.
+ Mai chủy Hốc Môn: Đây là cây mai mới xuất hiện ở Hội Hoa Xuân thành phố năm 1994. Cũng thuộc họ mai, là cây mai rừng, loại mai đực, thân màu nâu, cuống lá rụng để dấu rất lớn, nên dể tháp ghép với các loại mai khác. Lá lớn dài màu xanh bóng, chung vòng vèo có răng mịn. Hoa chùm dạng chủy như hoa điệp ta, màu vàng, nẹn gọi là mai chủy. Cây mai này ra hoa ko đẹp lắm, nhưng là cây mai mới.
+ Mai lá quắn: Mai quắn, do lá to xoáy quắn lại rất lạ, hoa 5 -7 cánh to, nở xòe lớn nhưng 5 cánh cong cong trở lên như lòng thuyền, ngoài đầu tương đối đo đỏ, khá đẹp, nhụy cái to rất dài.
Hình 3: Mai sẻ
Mai sẻ là cây mai vàng 5 cánh nhỏ, nên goi mai sẻ. Nhưng đặc thù là cây mai này có hoa chùm, rất sai hoa. Tết đến, hoa nhộn nhịp đầy cành, vàng tươi, nhóng nhánh, trông rất đẹp mắt.
+ Mai tứ quý: (danh pháp khoa học: Ochna atropurpurea) là một loại hoa mai có hoa màu vàng thuộc chi Ochna của họ [Ochnaceae], còn được gọi là nhị độ mai, tức mai nở hai lần, trước vàng sau đỏ.
Loại này nở hoa quanh quéo năm, tùy theo đặc thù của từng dạng mai, có tên gọi khác nhau. Mai tứ quý Việt Nam cao khoảng 2-3m, còn những loài mai tứ quý ở Thái Lan và 1 vài nước khác thuộc châu Á thì có thể cao đến 8m, hoa có các con phố kính khoảng 4cm. Cây ra hoa trong khoảng tháng hai tới tháng 5 DL, có trái trong khoảng tháng 4 đến tháng 6. Người ta có thể nhân giống mai tứ quý bằng hạt, chiết cành hoặc giâm cành.
Trên thế giới có nhiều loài mai vàng, đài hoa đỏ giống như mai tứ quý Việt Nam nên "mai tứ quý" nói chung có những tên kỹ thuật khác nhau: Ochna atropurpurea; Ochna atropurpurea DC; Ochna integerrima; Ochna serrulata... Người nước ngoài thường gọi mai tứ quý là "cây chuột Mickey" (Mickey- mouse plants), vì họ liên tưởng đài hoa đỏ và trái đen giống như gương mặt của con chuột nổi danh này (chuột trong phim hoạt hình). Mai tứ quý Việt Nam thường có hai tầng cánh, còn mai tứ quý nước ngoài chỉ có một tầng cánh, lá màu xanh đậm. Chúng sống trong môi trường có độ ẩm vừa phải, đất phổ biến mùn và có ánh sáng trong khoảng 30 tới 50.
Thường trên cây mai tứ quý hoa màu đỏ, hoa nở lần đầu có 5 cánh màu vàng, các cánh hoa rơi rụng rồi năm đài hoa đổi thành mầu đỏ, úp lại ấp ủ lấy nhụy, trông giống như nụ hoa vừa nhú. Nhụy bên trong kết hạt rồi hạt lớn dần, đẩy 5 đài hoa bung ra trông như hoa mai đỏ vừa nở. Hạt ở giữa các cánh hoa có mầu xanh khi còn non và đổi sang mầu đen lúc già.
+ Mai vàng lặng Tử (ở vùng núi yên ổn Tử, hình 2.1.33), chịu được lạnh, và hoa có mùi thơm. Hà Nội ở vĩ độ 20°53′ - 21°23N, có nhiệt độ làng nhàng mùa đông là 15.2°C, có khi sụt xuống hai.7°C (tháng 1/1955). Trái lại, Vịnh Hạ Long cũng có cộng vĩ độ (20°45′-20°50′ N), nhưng nhờ tác động của biển, nhiệt độ nhàng nhàng mùa đông ấm hơn (16-18°C), và ít lúc xuống dưới 12°C. Truyền thuyết nghĩ rằng giống Mai yên Tử này là con cháu của gốc Mai Vàng do vua nai lưng Nhân Tông trồng trên núi yên Tử lúc nhà vua đi tu (từ năm 1285 tới 1288).
Hình 5. Mai vàng im Tử
Mai lặng tử nở hoa sau Tết Nguyên Đán, thông thường trong khoảng giữa tháng Giêng tới tháng 3 Âm Lịch.
=== > bạn có thể xem thêm: cách chăm sóc mai vàng
hai. Các loại mai vàng đa dạng cánh
a) Mai 9 cánh
Cây mai 9 cánh rất quí, là cây mai có 2 tầng cánh: một tầng 5 cánh và một tầng 4 cánh. Hoa nở to, xòe tròn, kín, đẹp hơn cây mai vàng 5 cánh.
b) Mai Giảo Thủ đức
Mai 18 cánh Bến Tranh. Là cây mai có ba tầng cánh, màu vàng, tròn kín, rất đẹp,nhưng khá nhỏ, nên ít dược ưa chuộng so với các loại hoa phổ thông cánh khác.
c) Mai 12-14 cánh Tư giỏi.
Đây là cây mai có ba tầng cánh, cũng nở thẳng tròn, kín, đẹp, nhưng so với các loại mai Giảo 12 cánh, mai Huỳnh Tỷ 24 cánh thì nhỏ hơn.
d) Mai Cửu Long
Đây là cây mai gốc Mỹ Tho, hoa có ba tầng, 24 cánh, màu vàng. Đặc biệt cánh nhỏ, dài và nhọn, trông cũng rất lạ, nhưng hoa cũng nhỏ.
Là loại mai mới phát hiện,có hai tầng, 12cánh lớn lớn, to hơn mai Giảo Thủ Đức và loại hoa chùm, nở đầy cành rất đẹp. Loại này cũng còn đang nhân giống. Loại hoa 12 cánh này có thể nhắc là hoa lớn nhất trong các loại mai vàng. Vừa mới đây còn có mai Tai Tượng hoa rất to, rất đẹp .
e) Mai 24 cánh Thủ Đức
f) Mai Huỳnh Tỷ
g) Mai 120-150 cánh Bến Tre
h) Mai 70-80 cánh
Là cây mai 120 cánh suy yếu, có năm ra rộng rãi cánh, có năm ra ít cánh: có 100 cánh hoặc 70 cánh
nói chung các loại mai này là đột biến, ko đáng nói. Nhưng có lúc thấy cũng rất hay, rất lạ……
3. Mai vàng phổ quát cánh đột biến
Đột biến là thất thường do thời tiết, do cách trồng, do nở trái mùa nên mới phát sinh ra rộng rãi loại hoa kỳ lạ, có lúc có phổ thông cánh, có lúc quá ít cánh, có tự dưng ra được cánh mà chỉ ra có núm nhụy thôi.
a) Mai 14 - 15 cánh.
Là cây mai 9 cánh quá tốt tươi nên ra hoa đột xuất đến 14-15 cánh lớn đẹp, hoặc cây mai 18 cánh suy yếu, nên ra hoa có 14-15 cánh.
b) Mai 18 - 20 cánh
Có rất nhiều loại mai cánh bị suy yếu do nắng gắt quá, hoặc do trồng thiếu coi sóc, nên ra hoa có 18 - 20 cánh.
4. Mai vàng khác
+ Mai vàng viền đỏ: Cây mai này là cây mai vàng thường có hoa từ 5 - 9 cánh. Nụ hoa mới hé nở, trên đầu nụ hoa có thất màu đỏ, khi nở xòe ra thì màu đỏ lật ra ngoài, nằm xuống mặt dưới, nên thấy hoa có màu vàng, nhưng nhìn kỹ thì thấy viền đỏ nhỏ ở chung lòng vòng cánh hoa.
+ Mai vàng lá trắng: Cũng là cây mai mới, bây giờ người ta thích những cây lá bạc trắng như bông giấy lá trắng, bông bụp lá trắng, lâm vồ lá trắng v.v… Đây là cây mai vàng thường, nhưng lá mới ra còn non có màu trắng. Lúc lớn, lá già lại có màu xanh. Nhưng để chỗ râm mát thì giữ được lá màu trắng rất lâu.
+ Hồng diệp mai: Đây là loại mai có hoa màu vàng hay màu cam, nhưng lúc đâm chồi, nhảy đầm tược, lá non có màu hồng rất đẹp nên gọi là Hồng diệp mai, nhưng lúc lá to vẫn trở lại màu xanh.
Cây mai 24 cánh, do ông Huỳnh Văn Tỷ nhân giống ra trước đây, hoa có ba tầng cánh đều lớn to như nhau, nở thẳng, tròn kín. Cây mai này có cành nhánh rất to mập, có phổ biến tược non đơm hai bên nách lá, lá cứng dày, có gân nổi lên rất rõ.
Cây mai này rất nổi tiếng và được phổ thông người ưa chuộng. Tuy vậy, số lượng nụ hoa dày đặc, nên rất dể bị đỗ, rụng phổ quát, phải đợi đến khi cây mai trưởng thành, cây càng già mới càng phổ quát hoa.
+ Mai 24 cánh, 9 đợi: Là cây mai mới phát hiện, có ba tầng cánh đều to lớn y như mai Huỳnh Tỷ. Nhưng thân càng nhỏ phong thanh, lá màu xanh bóng, các nụ thưa. Hoa màu vàng ,rất to, nở thẳng, đang được nhân giống.
+ Mai 48 cánh Gò Đen: Trước đây, cây mai 48 cánh Gò Đen rất nức tiếng, hoa màu vàng có 5, 6 tầng cánh, tròn đẹp, nhưng hoa cũng nhỏ so với loại 12 cánh. Cây mai này ra cực nhiều nụ hoa, nên hay rụng bớt trước khi nở. Do đó trồng loại mai 48 cánh này phải bón phổ quát phân, nhất là tới tháng 10 âm lịch phải cải thiện thêm phân lân vá Kali để hạn chế hoa rụng.
Cây mai 24 cánh nức danh ở Thủ Đức, trước đây gọi là cúc mai, vì trong ba tầng cánh; 2 tầng bên ngoài lớn lớn, còn tầng cánh bên trong xoắn nhỏ lại như nhụy, giống như hoa cúc, nở thẳng, vàng tươi.
+ Mai 24 -32 cánh Ba Bi: Còn gọi là mai BB, giống y như mai cúc Thủ Đức, nhưng phổ biến cánh hơn và lớn hơn. Đặc trưng là cây mai này lúc hoa tàn, rụng hết, ít có đậu thành hạt, để làm giống gieo trồng.
+ Cây mai nổi danh ở thủ Đức hiện nay là cây mai vàng, có hoa lớn to, hai tầng, 12 cánh, nở thẳng, vàng tươi, đẹp, được phổ biến người yêu thích, đang tháp ghép để nhân giống.
+ Mai 12 cánh Bến Tre: Là cây mai mới phát hiện ở Bến Tre, hoa màu vàng, cực nhiều tầng và phổ quát cánh, giống như cúc mâm xôi, nở tròn to đẹp. Số lượng cánh phổ biến nên rất lạ, còn đang nhân giống. Tuy nhiên phổ quát cánh quá, thành một dề chi chít, dày đặc, không thể phân biệt được đâu là cánh, đâu là nhụy nữa, thì mất hết vẻ đẹp của cánh hoa.
+ Mai vàng Campuchia (Mai Cao Miên): Tên công nghệ là Ochna integerrima. Hoa mai có trong khoảng 5 đến 9 cánh, lúc nở ra thì úp ngược về phía cuống hoa chứ không xòe rộng như các loại mai Việt Nam, hoa có màu vàng tái (sậm toàn bộ cam đậm). Loại mai này cũng có thấy ở Việt Nam, phần đông mọc trong những khu rừng thuộc miền Nam và miền Trung. Chúng là loài cây hoang dại cũng có phân bố ở 1 số nơi có cồn cát nóng và ven những bờ sông râm mát. Mai vàng Campuchia thuộc dạng thân gỗ, nhánh gầy, mảnh và dài. Lá đơn màu xanh nhạt và bóng mọc thưa trên cành, mép lá có răng cưa nhỏ. Hoa mọc ra trong khoảng nách lá thành chùm, cuống hoa ngắn, đài hoa xanh bóng và ko che kín nụ. Ở Việt nam người ta thường sử dụng loại mai này để ghép thành mai giảo vì nó có khả năng tăng số lượng cánh lên rất cao. Không chỉ vậy mà hiện nay nó còn có ba màu do lai ghép là đỏ, vàng và trắng.
+ Mai vàng Nam Phi: Có khoảng 12 loài mai thuộc chi họ mai Ochna gồm những dạng cây lẽ và cây mọc thành bụi. Trong đó có 2 loài nhiều là Ochna pretoriensis và Ochna pulchra. Hai loài này xuất hiện cực nhiều tại vùng Koppie. Loài Ochna pulchra cao khoảng 3 - 7 m, vỏ cây thường có hiện tượng tróc ra, lá dễ rụng. Chúng mọc hoang dã ở rừng, vỏ cây màu xám, xù xì ở gốc, nhánh thân cây bị tróc vỏ màu kem nhạt.
Hình 12. Mai vàng Nam Phi
Mai Nam Phi có hai màu vàng và hồng. Hơn thế nữa ở Nam Phi còn có các loại mai rất giống với mai tứ quý tại Việt Nam.
+ Mai vàng Myanmar (Miến Điện): Ở quốc gia Phật giáo này có một loài mai mang tên khoa học là Ochna serrulata sắp giống với loại mai Nam Phi. Tuy vậy hình thức của hoa mai có khác tí chút ở chổ cánh hoa bẹt hoặc có bầu noãn đỏ như mai tứ quý, tồn tại rất lâu trước lúc rụng hoàn toàn.
+ Mai vàng Indonesia: Có tên công nghệ là Ochna kirkii Oliv, Ochna serrulata.
gần như đều có xuất xứ trong khoảng Châu Phi, tuy vậy do địa chất khác nhau nên chúng có mẫu mã to hơn mai Châu Phi. Có loài nở hoa vào mùa xuân, mùa hè hoặc nở cả bốn mùa như mai tứ quý.
=== >> các bạn có thể Phân tích thêm: cách làm mai quấn rễ
Hình 13: Mai vàng Indonesia
+ Mai vàng Madagascar: Là loại mai có tên khoa học là Ochna greveanum với năm cánh tròn trĩnh, dúm bèo theo rìa cánh giống như mai cánh dúm ở Việt Nam, lá mai dài và rũ xuống từng chùm.
Hình 14: Mai vàng Madagascar.
+ Mai vàng Châu Phi: Khác với mai vàng Nam Phi vì nó giống mai vàng năm cánh của Việt Nam nhưng có tên công nghệ khác là Ochna thomasiana thuộc dạng cây bụi, lá hình oval, đầu lá nhọn và bén dài khoảng 10cm. Hoa rộ trên cành vào mùa xuân, nhưng đôi khi lại ngẫu nhiên nở hoa vào mùa hè nhưng số lượng ít hơn. Cánh hoa thanh mảnh dài khoảng 2 cm, đài hoa bung ra rộng và trở nên màu đỏ tía, bên trong có trái non màu xanh giống như mai tứ quý của Việt Nam.